Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

Love of country

  • 1 Amor patriae

    Latin Quotes (Latin to English) > Amor patriae

  • 2 bibo

    1.
    bĭbo, bĭbi (post-class. part. fut. bĭbĭtūrus, Hier. Isa. 8, 25, 8; Vulg. Matt. 20, 22; id. Act. 23, 12; Cassiod. Hist. Eccl. 1, 1; part. perf. bĭbĭtus, a, um, Cael. Aur. Chron. 4, 3, 60; Capitol. Ver. 5, 3; Aem. Mac. c. de Porro; Plin. Val. 2, 18; inf. apocop. biber, Cato, Titin., and Fannii Annal. ap. Charis. p. 99), 3, v. a. [root bi; Gr. pi-, pinô, pepôka; whence Lat. poto, as if from po; Sanscr. pī; Slav. piti; Lith. pota], to drink (usually from thirst, a natural want; poto, to drink from passion, habit, etc.; but poto is occasionally used of water, etc., e. g. Plin. 11, 37, 68, § 179; cf.:

    bibere naturae est, potare luxuriae,

    Isid. Diff. 1. 74; and the partt. potus and potatus are regularly used instead of the partt. of bibo).
    I.
    With acc.
    1.
    Of the liquid drunk:

    per aestatem boves aquam bonam et liquidam bibant semper curato,

    Cato, R. R. 73:

    jejunus heminam bibito,

    id. ib. 126:

    si voles vinum Choum bibere, licebit bibas,

    id. ib. 48: eapse merum condidicit bibere;

    foribus dat aquam quam bibant,

    Plaut. Curc. 1, 3, 4:

    vicit vinum quod bibi,

    Ter. Eun. 4, 5, 1:

    Darius in fugā cum aquam turbidam bibisset,

    Cic. Tusc. 5, 34, 97:

    patrono malo suadebat ut mulsum frigidum biberet,

    id. de Or. 2, 70, 282:

    viveret, nisi illud (i. e. venenum) bibisset,

    Quint. 8, 5, 31:

    bibo aquam,

    id. 6, 3, 93:

    cur apud te vinum aetate tuā vetustius bibitur?

    Sen. Vit. Beat. 17, 2:

    nisi Hy. mettia mella Falerno Ne biberis diluta,

    Hor. S. 2, 2, 15:

    et Veientani bibitur faex crassa rubelli,

    Mart. 1, 103, 9:

    lac bibere,

    to suck, Ov. Am. 3, 10, 22; id. M. 9, 377; 9, 615.—Also nutricem bibere (i. e. lac de nutrice), App. M. 2, p. 115, 29.— Poet.;

    Caecubam... Tu bibes uvam (i. e. vinum),

    Hor. C. 1, 20, 10:

    in usu radix tantum duabus drachmis bibenda (i. e. sucus radicis),

    Plin. 25, 6, 30, § 67.—
    2.
    Pocula or cyathos bibere.
    (α).
    Poet., = vinum (cf. pinein kratêras):

    tristia cum multo pocula felle bibat,

    Tib. 1, 5, 50:

    ipse bibebam Sobria suppositā pocula victor aquā,

    id. 1, 6, 28:

    plura pocula = plus vini,

    id. 1, 9, 59; so,

    nomismata and aera,

    id. 1, 26, 3.—
    (β).
    Of the number of cups drunk at a merry-making: vide quot cyathos bibimus: St. Tot quot digiti sunt tibi in manu, Plaut. Stich. 5, 4, 24.—Esp. of the custom of drinking names, i. e. as many cups as there are letters in a name proposed; the number is frequently expressed by fractional parts of the as (uncia = a cyathus;

    quincunx = 5 cyathi, etc.): quincunces et sex cyathos bessemque bibamus, Gaius ut fiat, Julius, et Proculus,

    Mart. 11, 36, 7:

    crebros ergo licet bibas trientes,

    id. 1, 106, 8:

    diluti bibis unciam Falerni,

    id. v. 3 (cf. with potare:

    sextantes et deunces,

    id. 12, 28).—Hence, nomen bibere, Julium, etc., bibere:

    ut jugulem curas, nomen utrumque bibam,

    Mart. 8, 57, 26:

    Laevia sex cyathis, septem Justina bibatur, Quinque Lycas, Lyde quattuor, Ida tribus,

    id. 1, 71, 1 sq.:

    Astyanacta bibes,

    id. 8, 6, 16.—
    3.
    Fluvium, undam, pruinas bibere ( poet.).
    (α).
    = aquam ex flumine bibere:

    priusquam Pabula gustassent Trojae Xanthumque bibissent,

    Verg. A. 1, 473:

    jam crassus torrens bibitur tamen,

    Stat. Th. 4, 821:

    puram bibis amnibus undam,

    Claud. Laud. Herc. 74.—
    (β).
    Trop., to arrive at the region of the river:

    non illum nostri possunt mutare labores, Nec si... Hebrumque bibamus Sithoniasque nives... subeamus (i. e. si Thraciam adeamus),

    Verg. E. 10, 65:

    ante... Aut Ararim Parthus bibet, aut Germania Tigrim Quam, etc.,

    sooner will the Parthians come to Germany, or the Germans to the country of the Parthians, id. ib. 1, 63:

    turbaque Phasiacam Graia bibistis aquam,

    Ov. H. 12, 10.—Hence,
    (γ).
    Qui flumen bibunt, = the inhabitants of the country through which the river passes:

    qui Tiberim Fabarimque bibunt,

    Verg. A. 7, 715:

    qui profundum Danubium bibunt,

    Hor. C. 4, 15, 21:

    qui Nilum ex ipso protinus ore bibunt,

    Mart. 7, 88, 6:

    populosque bibentes Euphraten,

    Luc. 8, 213:

    qui te, Nile, bibit, Claud. Prob. et Olybr. 38.—So of an inland sea: caesamque bibens Maeotin Alanus,

    Claud. in Rufin. 1, 812.—Of a single person:

    extremum Tanaim si biberes, Lyce,

    Hor. C. 3, 10, 1.—Similarly, montium pruinas bibere, of the rivers fed by a mountain range:

    amniumque... quicunque Odrysias bibunt pruinas,

    Mart. 10, 7, 2: fluvios qui... Alpinasque bibunt de more pruinas, Claud. Prob. et Olybr. 255.—
    4.
    Bibere aquas, to be drowned:

    neu bibat aequoreas naufragus hostis aquas,

    Ov. H. 7, 62.— Transf., of ships, to founder, to be wrecked: o utinam... Argo funestas pressa bibisset aquas! Ov. Am. 2, 11, 6.—
    5.
    Sanguinem or cruorem bibere.
    (α).
    Sanguinem, in a figurative sense, = sanguinem sitire:

    cujus sanguinem (Antonium) non bibere censeatis? (sitire, animo bibere),

    Cic. Phil. 11, 5, 10.—
    (β).
    Cruorem bibere, to draw blood, to kill:

    hasta virgineum alte bibit acta cruorem,

    Verg. A. 11, 803; Claud. in Rufin. 1, 78.—
    6.
    Transf. to things other than liquids.
    a.
    Of concrete things: dixit et ardentes avido bibit ore favillas, breathed in, drew in (of the sparks of a funeral pyre), Mart. 1, 42, 5:

    vigilandae noctes et fuligo lucubrationum bibenda,

    inhale, Quint. 11, 3, 23.—
    b.
    Figuratively, of abstract things.
    (α).
    = cupideaudire, legere:

    pugnas et exactos tyrannos... bibit aure vulgus,

    eagerly listens to, Hor. C. 2, 13, 32:

    incipe: suspensis auribus ista bibam,

    Prop. 3, 4, 8: hinc ille justitiae haustus bibat, imbibe (by reading) the love of justice, Quint. 12, 2, 31: illa divino fruitur sermone parentis, maternosque bibit mores, Claud. Nupt. Hon. et Mar. 231.—
    (β).
    To imbibe, be affected with:

    infelix Dido, longumque bibebat amorem,

    Verg. A. 1, 749:

    totisque novum bibit ossibus ignem,

    the fire of love, Stat. Achill. 1, 303.—
    (γ).
    To draw out, exhaust: nudae illae artes omnem sucum ingenii bibunt, Quint. prooem. 24.—
    c.
    To swallow, i. e. forget:

    quamquam ego vinum bibo, mandata hau consuevi simul bibere una,

    Plaut. Pers. 2, 1, 3. —
    7.
    Transf., of inanim. subjects, to absorb liquids, draw, imbibe them:

    id si feceris metreta oleum non bibet,

    Cato, R. R. 100. —So trop.:

    claudite jam rivos... sat prata biberunt,

    Verg. E. 3, 111:

    inriguumque bibant violaria fontem,

    id. G. 4, 32:

    quae (terra) bibit humorem,

    absorbs moisture, id. ib. 2, 218:

    amphora fumum bibere instituta,

    Hor. C. 3, 8, 11:

    mista bibunt molles lacrimis unguenta favillae,

    Ov. F. 3, 561:

    tunc bibit irriguus fertilis hortus aquas,

    Tib. 2, 1, 44:

    lanarum nigrae nullum colorem bibunt,

    take no color, Plin. 8, 48, 73, § 193; so,

    candorem (i. e. colorem candidum) bibere,

    id. 31, 11, 47, § 123: arcus bibit (aquas) and nubes bibunt (aquas), the rainbow, the clouds draw water (according to a popular belief among the ancients):

    cur bibit arcus aquas?

    Prop. 3, 5 (4, 4), 32:

    et bibit ingens Arcus,

    Verg. G. 1, 380.—And, jestingly, of an old woman given to drink: ecce autem, bibit arcus;

    hercle, credo, hodie pluet,

    Plaut. Curc. 1, 2, 39 (44):

    unde aures nubesque bibunt atque imbrifer arcus,

    Stat. Th. 9, 405.—So with object understood:

    bibite, festivae fores,

    with reference to the wine spilled, Plaut. Curc. 1, 1, 88:

    palma toto anno bibere amat, i. e. aquam,

    Plin. 13, 4, 7, § 28.—
    II.
    Absol. (the obj. acc. understood).
    a.
    Sc. aquam:

    nec sitis est exstincta priusquam vita bibendo (of those seized by the plague),

    Ov. M. 7, 569.—
    b.
    Of liquids in general:

    numquam sitiens biberat,

    Cic. Tusc. 5, 34, 97:

    edendi mihi erit bibendique finis desideria naturae restinguere,

    Sen. Vit. Beat. 20, 5:

    ut nec bibant sine ambitione, nec edant,

    id. ib. 12, 5:

    conducit inter cibos bibere,

    Plin. 23, 1, 23, § 41:

    vino debemus homines quod soli animalium non sitientes bibimus,

    id. 23, 1, 23, § 42.—
    c.
    Esp. of wine:

    es, bibe, animo obsequere mecum,

    Plaut. Mil. 3, 1, 82:

    quamquam illud est dulce, esse et bibere,

    id. Trin. 2, 1, 37:

    jam diu factum postquam bibimus: nimis diu sicci sumus,

    id. Pers. 5, 2, 45; id. Poen. 4, 2, 13:

    decet luxuriosum bibendo mori,

    Quint. 8, 5, 23:

    ut jejuni biberent,

    Plin. 14, 28 med.Pass. impers. bibitur, they drink, he drinks, people drink:

    dies noctisque estur, bibitur,

    Plaut. Most. 1, 3, 78:

    ab tertiā horā bibebatur, ludebatur, vomebatur,

    Cic. Phil. 2, 41, 104:

    bibitur usque eo dum de solio ministretur,

    id. Pis. 27, 67.—
    III.
    With adverbs or adverbial phrases.
    a.
    Of manner:

    jucundius bibere,

    Cic. Tusc. 5, 34, 97; id. Att. 13, 52, 1:

    large,

    Plin. 10, 34, 52, § 105:

    fit invitatio ut Graeco more biberetur, i. e. propinando,

    Cic. Verr. 2, 1, 26, § 66.—
    b.
    With num. adv. denoting the number of cups:

    jam bis bibisse oportuit,

    Plaut. Bacch. 4, 3, 122:

    sic ago, semel bibo,

    id. Rud. 3, 6, 46:

    plus quam deciens, Sextiliane, bibis,

    Mart. 1, 26, 10:

    quare bis deciens, Sextiliane bibis?

    id. 1, 11, 2.—
    IV.
    With abl. or prep. and abl.
    1.
    Of the liquid, river, etc.:

    de eo vino... bibito ante cenam,

    Cato, R. R. 114: a fonte bibatur... [p. 236] an lacu, Mart. 9, 99, 9:

    ab amne,

    id. 12, 11:

    ex aquā,

    Prop. 2, 30, 32:

    ex fonte,

    id. 4, 4, 14.—
    2.
    Of the vessel.
    (α).
    Abl.:

    gemmā, i. e. poculo ex gemmā facto,

    Verg. G. 2, 506:

    caelato = e poculo caelato,

    Juv. 12, 47:

    conchā,

    id. 6, 304:

    fictilibus,

    id. 10, 25:

    testā,

    Mart. 3, 82, 3:

    vitro,

    id. 1, 37, 2; 4, 85, 1:

    ossibus humanorum capitum,

    Plin. 7, 2, 2, § 12.—And bibere understood:

    poscunt majoribus poculis, i. e. bibi,

    Cic. Verr. 2, 1, 26, § 66.—
    (β).
    With ex: ex solido auro, L. Varius ap. Macr. 6, 1:

    e gemmā,

    Prop. 3, 3, 26.—
    (γ).
    With in:

    hac licet in gemmā bibas,

    Mart. 14, 120:

    in Priami calathis,

    id. 8, 6, 16:

    in auro,

    Sen. Thyest. 453:

    in argento potorio,

    Dig. 34, 12, 21:

    in ossibus capitum,

    Flor. 3, 4, 2.—
    V.
    Particular phrases.
    1.
    Bibe si bibis = bibe nunc, si omnino bibere vis, a formula urging to drink, Plaut. Stich. 5, 4, 33; 5, 4, 51 (cf.:

    age, si quid agis,

    id. ib. 5, 4, 35).—
    2.
    Dare bibere, to give to drink, a Grecism, perh. only in the foll. passages: date illi biber, Titin ap. Charis. p. 99 P. (Com. Rel. v. 78 Rib.):

    jubebat biber dari, Fann. Ann. ib: bibere da usque plenis cantharis,

    Plaut. Pers. 5, 2, 40 (45):

    quod jussi ei dari bibere,

    Ter. And. 3, 2, 4; cf.:

    ut Jovi bibere ministraret,

    Cic. Tusc. 1, 26, 65:

    ut bibere sibi juberet dari,

    Liv. 40, 47, 5: cf.: dare with subj.:

    tum vos date bibat tibicini,

    Plaut. Stich. 5, 5, 16.—And with rel. and subj.:

    nimium dabat quod biberem,

    Plaut. Cist. 1, 1, 19:

    dat aquam quam bibant,

    id. Curc. 1, 3, 4.—
    3.
    Prov.:

    aut bibat aut abeat, taken from the Greek banquets, in which the chairman (arbiter bibendi,

    Hor. C. 2, 7, 25) could demand unconditional submission to the drinking laws (ê pithi, ê apithi), Cic. Tusc. 5, 41, 118.
    2.
    bĭbo, ōnis, m. [1. bibo], a tippler, drunkard, Firm. Math. 5, 4 fin.
    II.
    Esp., a kind of worm bred in wine, Afran. ap. Isid. Orig. 12, 8, 16 (Com. Rel. v. 406 Rib.; al. bibiones).

    Lewis & Short latin dictionary > bibo

  • 3 Pietas

    1.
    pĭĕtas, ātis, f. [pius], dutiful conduct towards the gods, one's parents, relatives, benefactors, country, etc., sense of duty.
    I.
    Lit.
    A.
    With respect to the gods, piety:

    est enim pietas justitia adversus deos,

    Cic. N. D. 1, 41, 115; 1, 2, 3; cf.: aequitas tripartita dicitur esse;

    una ad superos deos, altera ad manes, tertia ad homines pertinere. Prima pietas, secunda sanctitas, tertia justitia aut aequitas nominatur,

    id. Top. 23, 90: pietas adversus deos, id. [p. 1375] Fin. 3, 22, 73:

    deos placatos pietas efficiet et sanctitas,

    id. Off. 2, 3, 11; id. Rep. 1, 2, 2:

    senex fretus pietate deum,

    Naev. B. Punic. 3, 1; Enn. ap. Non. 160, 2 (Trag. v. 369 Vahl.): nec pietas ulla est, velatum saepe videri Vortier ad lapidem atque omnes accedere ad aras, etc., that is not piety, to incline with veiled head to the marble, etc., Lucr. 5, 1198.—
    2.
    Conscientiousness, scrupulousness, Ov. F. 6, 607.—So of love and duty towards God (eccl. Lat.;

    freq.),

    Vulg. 2 Macc. 3, 1; id. 2 Pet. 1, 6.— Plur., Vulg. 2 Pet. 3, 11.—
    B.
    With respect to one's parents, children, relatives, country, benefactors, etc., duty, dutifulness, affection, love, loyalty, patriotism, gratitude, etc.: Pa. Salve, mi pater insperate. Tr. Volup est, quom istuc ex pietate vestrā nobis contigit, Plaut. Rud. 4, 4, 132:

    patrem tuom si percoles per pietatem,

    dutifully, id. Trin. 2, 2, 3:

    justitia erga deos religio, erga parentes pietas nominatur,

    Cic. Part. 22, 78:

    quid est pietas, nisi voluntas grata in parentes?

    id. Planc. 33, 80:

    justitiam cole et pietatem, quae cum sit magna in parentibus et propinquis, tum in patriā maxima est,

    id. Rep. 6, 15, 15; cf.:

    pietas, quae erga patriam aut parentes, aut alios sanguine conjunctos officium conservare monet,

    id. Inv. 2, 22, 65; id. Rosc. Am. 13, 37:

    pietas in matrem,

    id. Lael. 3, 11; id. Att. 13, 39:

    mi mater, tua pietas plane nobis auxilio fuit,

    Plaut. Poen. 5, 4, 122; cf.

    v. 99: felix nati pietate,

    Verg. A. 3, 480:

    solemnia pietatis,

    the last offices, Tac. Agr. 7:

    egregium narras mirā pietate parentem,

    Cat. 66, 29:

    pietas erga aliquem,

    Cic. Fam. 1, 1, 1:

    in aliquem,

    id. ib. 1, 9, 1:

    hic tui omnes valent summāque pietate te desiderant,

    id. ib. 6, 20, 2:

    nec publicae pietatis intererat, quid vocarere,

    to the affection of the citizens, Plin. Pan. 21, 3:

    militiae,

    Luc. 4, 499.—Towards a husband (rare):

    neque id (officium nostrum) magis facimus quam nos monet pietas,

    Plaut. Stich. 1, 1, 6; cf.:

    scelus est pietas in conjuge Tereo,

    Ov. M. 6, 635.—The formula PIETATIS CAVSA or EX PIETATE (opp. EX TESTAMENTO), in epitaphs, denotes that the heir raised the monument to the deceased, not because compelled by the latter's last will, but out of affection and respect, Inscr. Orell. 4692; Inscr. Fabr. p. 710, n. 314.—
    II.
    Transf., in gen. (mostly poet. and in postAug. prose).
    A.
    Justice:

    at tibi... pro talibus ausis Di, si qua est caelo pietas, quae talia curet, Persolvant grates dignas, etc.,

    Verg. A. 2, 536; cf. Sil. 6, 410; so Verg. A. 5, 688:

    summa deum pietas,

    Stat. S. 3, 3, 1; cf. Liv. 4, 42.—
    B.
    Gentleness, kindness, tenderness, pity, compassion:

    permittite Patres Conscripti a pietate vestrā impetrari, ut damnatis liberum mortis arbitrium indulgeatis,

    Suet. Dom. 11:

    senatus,

    Plin. Pan. 79, 4; Dig. 48, 9, 5.—In addressing a person:

    mea pietas,

    my kind friend, Plaut. Bacch. 5, 2, 57.—
    III.
    Pĭĕtas, personified, a goddess, Piety, who had two temples at Rome, Liv. 40, 34, 5; Cic. Leg. 2, 8, 19; 2, 11, 28; id. Div. 1, 43, 98; Plin. 7, 36, 36, § 121; Val. Max. 5, 4, 7; Fest. p. 209 Müll.; Inscr. Orell. 1824 sq.; 3291.
    2.
    Pĭĕtas, ātis, f., a Roman surname, Inscr. Marin. Atti, p. 329.—
    II.
    Also, the name of a ship, Inscr. Orell. 3608.—
    III.
    Pietas Julia, a Roman colony in Istria, the mod. Pola, Plin. 3, 19, 23, § 129.

    Lewis & Short latin dictionary > Pietas

  • 4 pietas

    1.
    pĭĕtas, ātis, f. [pius], dutiful conduct towards the gods, one's parents, relatives, benefactors, country, etc., sense of duty.
    I.
    Lit.
    A.
    With respect to the gods, piety:

    est enim pietas justitia adversus deos,

    Cic. N. D. 1, 41, 115; 1, 2, 3; cf.: aequitas tripartita dicitur esse;

    una ad superos deos, altera ad manes, tertia ad homines pertinere. Prima pietas, secunda sanctitas, tertia justitia aut aequitas nominatur,

    id. Top. 23, 90: pietas adversus deos, id. [p. 1375] Fin. 3, 22, 73:

    deos placatos pietas efficiet et sanctitas,

    id. Off. 2, 3, 11; id. Rep. 1, 2, 2:

    senex fretus pietate deum,

    Naev. B. Punic. 3, 1; Enn. ap. Non. 160, 2 (Trag. v. 369 Vahl.): nec pietas ulla est, velatum saepe videri Vortier ad lapidem atque omnes accedere ad aras, etc., that is not piety, to incline with veiled head to the marble, etc., Lucr. 5, 1198.—
    2.
    Conscientiousness, scrupulousness, Ov. F. 6, 607.—So of love and duty towards God (eccl. Lat.;

    freq.),

    Vulg. 2 Macc. 3, 1; id. 2 Pet. 1, 6.— Plur., Vulg. 2 Pet. 3, 11.—
    B.
    With respect to one's parents, children, relatives, country, benefactors, etc., duty, dutifulness, affection, love, loyalty, patriotism, gratitude, etc.: Pa. Salve, mi pater insperate. Tr. Volup est, quom istuc ex pietate vestrā nobis contigit, Plaut. Rud. 4, 4, 132:

    patrem tuom si percoles per pietatem,

    dutifully, id. Trin. 2, 2, 3:

    justitia erga deos religio, erga parentes pietas nominatur,

    Cic. Part. 22, 78:

    quid est pietas, nisi voluntas grata in parentes?

    id. Planc. 33, 80:

    justitiam cole et pietatem, quae cum sit magna in parentibus et propinquis, tum in patriā maxima est,

    id. Rep. 6, 15, 15; cf.:

    pietas, quae erga patriam aut parentes, aut alios sanguine conjunctos officium conservare monet,

    id. Inv. 2, 22, 65; id. Rosc. Am. 13, 37:

    pietas in matrem,

    id. Lael. 3, 11; id. Att. 13, 39:

    mi mater, tua pietas plane nobis auxilio fuit,

    Plaut. Poen. 5, 4, 122; cf.

    v. 99: felix nati pietate,

    Verg. A. 3, 480:

    solemnia pietatis,

    the last offices, Tac. Agr. 7:

    egregium narras mirā pietate parentem,

    Cat. 66, 29:

    pietas erga aliquem,

    Cic. Fam. 1, 1, 1:

    in aliquem,

    id. ib. 1, 9, 1:

    hic tui omnes valent summāque pietate te desiderant,

    id. ib. 6, 20, 2:

    nec publicae pietatis intererat, quid vocarere,

    to the affection of the citizens, Plin. Pan. 21, 3:

    militiae,

    Luc. 4, 499.—Towards a husband (rare):

    neque id (officium nostrum) magis facimus quam nos monet pietas,

    Plaut. Stich. 1, 1, 6; cf.:

    scelus est pietas in conjuge Tereo,

    Ov. M. 6, 635.—The formula PIETATIS CAVSA or EX PIETATE (opp. EX TESTAMENTO), in epitaphs, denotes that the heir raised the monument to the deceased, not because compelled by the latter's last will, but out of affection and respect, Inscr. Orell. 4692; Inscr. Fabr. p. 710, n. 314.—
    II.
    Transf., in gen. (mostly poet. and in postAug. prose).
    A.
    Justice:

    at tibi... pro talibus ausis Di, si qua est caelo pietas, quae talia curet, Persolvant grates dignas, etc.,

    Verg. A. 2, 536; cf. Sil. 6, 410; so Verg. A. 5, 688:

    summa deum pietas,

    Stat. S. 3, 3, 1; cf. Liv. 4, 42.—
    B.
    Gentleness, kindness, tenderness, pity, compassion:

    permittite Patres Conscripti a pietate vestrā impetrari, ut damnatis liberum mortis arbitrium indulgeatis,

    Suet. Dom. 11:

    senatus,

    Plin. Pan. 79, 4; Dig. 48, 9, 5.—In addressing a person:

    mea pietas,

    my kind friend, Plaut. Bacch. 5, 2, 57.—
    III.
    Pĭĕtas, personified, a goddess, Piety, who had two temples at Rome, Liv. 40, 34, 5; Cic. Leg. 2, 8, 19; 2, 11, 28; id. Div. 1, 43, 98; Plin. 7, 36, 36, § 121; Val. Max. 5, 4, 7; Fest. p. 209 Müll.; Inscr. Orell. 1824 sq.; 3291.
    2.
    Pĭĕtas, ātis, f., a Roman surname, Inscr. Marin. Atti, p. 329.—
    II.
    Also, the name of a ship, Inscr. Orell. 3608.—
    III.
    Pietas Julia, a Roman colony in Istria, the mod. Pola, Plin. 3, 19, 23, § 129.

    Lewis & Short latin dictionary > pietas

  • 5 pii

    pĭus (written PIIVS, Inscr. Viscont. Monum. Degli Scip. tab. 6, n. 1; cf. Cic. Quint. 1, 4, 11), a, um (voc. pie:

    o crucifer bone, lucisator Omnipotens pie,

    Prud. Cath. 3, 1.— Comp. only magis pius; cf. Charis. pp. 88 and 130 P.— Sup.:

    piissimus, used by Antonius, and condemned by Cicero, as: verbum omnino nullum in linguā Latinā,

    Cic. Phil. 13, 19, 43; but freq. in the post-Aug. per., e. g. Sen. Contr. 4, 27 med.; id. Consol. ad Polyb. 26 med.; Tac. Agr. 43; Curt. 9, 6, 17; Flor. 4, 7, 15; Inscr. Orell. 418 et saep. From rare form PIENS, found in inscriptions, Murat. 1624, 4; Mus. Ver. 129, 3 Maff., is derived another form of the sup., PIENTISSIMVS, Inscr. Orell. 200; 203; 3592), adj. [etym. dub.; often referred to tiô, timaô], that acts according to duty, dutiful; esp. that performs what is due to the gods and religion in general, to parrents, kindred, teachers, country; pious, devout, conscientious, affectionate, tender, kind, good, grateful, respectful, loyal, patriotic, etc. (of persons and things):

    si quis pius est,

    Plaut. Rud. prol. 26:

    uxor pia et pudica,

    id. Am. 5, 1, 33: Capus... pium ex se Anchisen generat, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 3, 35 (Ann. v. 31 Vahl.):

    (deos) piorum et impiorum habere rationem,

    Cic. Leg. 2, 7, 15; id. Rep. 6, 15, 15:

    di meliora piis,

    Verg. G. 3, 513:

    poëta,

    Cat. 16, 5: pii vates. Verg. A. 6, 662; cf.:

    pio vatis ab ore,

    Ov. F. 3, 326.—So as subst. freq. pĭi, of the departed, the blessed:

    piorum sedes,

    Cic. Phil. 14, 12:

    arva piorum,

    Ov. M. 11, 62: cf. Bentley on Hor. C. 3, 4, 6.—Of things having reference to religion:

    far,

    Hor. C. 3, 23, 20:

    tura,

    Ov. H. 7, 24; 21, 7:

    luci,

    sacred, holy, Hor. C. 3, 4, 6:

    pia et aeterna pax,

    a conscientiously kept and eternal peace, Cic. Balb. 16, 35:

    Poeni homines immolare pium esse duxerunt,

    id. Rep. 3, 9; cf. Ov. Tr. 1, 2, 96:

    ore pio,

    id. M. 7, 172; so,

    quosque pium est adhibere deos,

    id. F. 4, 829.— As subst.: pĭum, i, n.:

    stabit pro signis jusque piumque tuis,

    justice and equity, Ov. A. A. 1, 200; id. H. 8, 4.—Of respectful, affectionate conduct towards parents, etc.:

    pius in parentes,

    Cic. Off. 3, 23, 90:

    pius Aeneas, on account of his filial love for Anchises,

    Verg. A. 1, 220; 305; 378; 4, 393; 5, 26 et saep.; cf.:

    seniorque parens, pia sarcina nati,

    Ov. H. 7, 107; id. M. 7, 482:

    pius dolor,

    Cic. Sest. 2: impietate pia est, she is affectionate (towards her brothers) through want of affection (for her son), her sisterly triumphed over her maternal love, Ov. M. 8, 477:

    quo pius affectu Castora frater amat,

    id. Tr. 4, 5, 30:

    metus,

    of a wife for her husband, id. M. 11, 389: bellum, waged for one's country or allies, Liv. 30, 31; 39, 36; Sil. 15, 162.—
    II.
    Transf., in gen.
    A.
    Honest, upright, honorable (very rare): pius quaestus, Cato, R. R. praef.—
    B.
    Benevolent, kind, gentle, gracious (postAug.): clementia patrem tuum in primis Pii nomine ornavit, M. Aurel. ap. Vulcat. Gallic. in Avid. Cass. 11:

    pius enim et clemens es, Dominus Deus,

    Vulg. 2 Par. 30, 9; id. Ecclus. 2, 13.— Pĭus, a title of the emperors after M. Antoninus, on coins and inscrr.; v. Eckh. D. N. 7, p. 36; 8, p. 453; Inscr. Orell. 840 sq.— Poet., of a wine-jar: testa, my kindly jar, = benigna, Hor. C. 3, 21, 4.—Hence, adv.: pĭē, piously, religiously, dutifully, affectionately:

    pie sancteque colere deos,

    Cic. N. D. 1, 20, 56; 1, 17, 45; id. Att. 6, 7, 1:

    memoriam nostri pie inviolateque servabitis,

    id. Sen. 22, 81:

    metuo ne scelerate dicam in te, quod pro Milone dicam pie,

    id. Mil. 38, 103:

    pie lugere,

    id. de Or. 2, 40, 167; Ov. H. 15, 153.— Sup.:

    quod utrumque piissime tulit,

    Sen. Cons. ad Polyb. 34, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > pii

  • 6 pium

    pĭus (written PIIVS, Inscr. Viscont. Monum. Degli Scip. tab. 6, n. 1; cf. Cic. Quint. 1, 4, 11), a, um (voc. pie:

    o crucifer bone, lucisator Omnipotens pie,

    Prud. Cath. 3, 1.— Comp. only magis pius; cf. Charis. pp. 88 and 130 P.— Sup.:

    piissimus, used by Antonius, and condemned by Cicero, as: verbum omnino nullum in linguā Latinā,

    Cic. Phil. 13, 19, 43; but freq. in the post-Aug. per., e. g. Sen. Contr. 4, 27 med.; id. Consol. ad Polyb. 26 med.; Tac. Agr. 43; Curt. 9, 6, 17; Flor. 4, 7, 15; Inscr. Orell. 418 et saep. From rare form PIENS, found in inscriptions, Murat. 1624, 4; Mus. Ver. 129, 3 Maff., is derived another form of the sup., PIENTISSIMVS, Inscr. Orell. 200; 203; 3592), adj. [etym. dub.; often referred to tiô, timaô], that acts according to duty, dutiful; esp. that performs what is due to the gods and religion in general, to parrents, kindred, teachers, country; pious, devout, conscientious, affectionate, tender, kind, good, grateful, respectful, loyal, patriotic, etc. (of persons and things):

    si quis pius est,

    Plaut. Rud. prol. 26:

    uxor pia et pudica,

    id. Am. 5, 1, 33: Capus... pium ex se Anchisen generat, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 3, 35 (Ann. v. 31 Vahl.):

    (deos) piorum et impiorum habere rationem,

    Cic. Leg. 2, 7, 15; id. Rep. 6, 15, 15:

    di meliora piis,

    Verg. G. 3, 513:

    poëta,

    Cat. 16, 5: pii vates. Verg. A. 6, 662; cf.:

    pio vatis ab ore,

    Ov. F. 3, 326.—So as subst. freq. pĭi, of the departed, the blessed:

    piorum sedes,

    Cic. Phil. 14, 12:

    arva piorum,

    Ov. M. 11, 62: cf. Bentley on Hor. C. 3, 4, 6.—Of things having reference to religion:

    far,

    Hor. C. 3, 23, 20:

    tura,

    Ov. H. 7, 24; 21, 7:

    luci,

    sacred, holy, Hor. C. 3, 4, 6:

    pia et aeterna pax,

    a conscientiously kept and eternal peace, Cic. Balb. 16, 35:

    Poeni homines immolare pium esse duxerunt,

    id. Rep. 3, 9; cf. Ov. Tr. 1, 2, 96:

    ore pio,

    id. M. 7, 172; so,

    quosque pium est adhibere deos,

    id. F. 4, 829.— As subst.: pĭum, i, n.:

    stabit pro signis jusque piumque tuis,

    justice and equity, Ov. A. A. 1, 200; id. H. 8, 4.—Of respectful, affectionate conduct towards parents, etc.:

    pius in parentes,

    Cic. Off. 3, 23, 90:

    pius Aeneas, on account of his filial love for Anchises,

    Verg. A. 1, 220; 305; 378; 4, 393; 5, 26 et saep.; cf.:

    seniorque parens, pia sarcina nati,

    Ov. H. 7, 107; id. M. 7, 482:

    pius dolor,

    Cic. Sest. 2: impietate pia est, she is affectionate (towards her brothers) through want of affection (for her son), her sisterly triumphed over her maternal love, Ov. M. 8, 477:

    quo pius affectu Castora frater amat,

    id. Tr. 4, 5, 30:

    metus,

    of a wife for her husband, id. M. 11, 389: bellum, waged for one's country or allies, Liv. 30, 31; 39, 36; Sil. 15, 162.—
    II.
    Transf., in gen.
    A.
    Honest, upright, honorable (very rare): pius quaestus, Cato, R. R. praef.—
    B.
    Benevolent, kind, gentle, gracious (postAug.): clementia patrem tuum in primis Pii nomine ornavit, M. Aurel. ap. Vulcat. Gallic. in Avid. Cass. 11:

    pius enim et clemens es, Dominus Deus,

    Vulg. 2 Par. 30, 9; id. Ecclus. 2, 13.— Pĭus, a title of the emperors after M. Antoninus, on coins and inscrr.; v. Eckh. D. N. 7, p. 36; 8, p. 453; Inscr. Orell. 840 sq.— Poet., of a wine-jar: testa, my kindly jar, = benigna, Hor. C. 3, 21, 4.—Hence, adv.: pĭē, piously, religiously, dutifully, affectionately:

    pie sancteque colere deos,

    Cic. N. D. 1, 20, 56; 1, 17, 45; id. Att. 6, 7, 1:

    memoriam nostri pie inviolateque servabitis,

    id. Sen. 22, 81:

    metuo ne scelerate dicam in te, quod pro Milone dicam pie,

    id. Mil. 38, 103:

    pie lugere,

    id. de Or. 2, 40, 167; Ov. H. 15, 153.— Sup.:

    quod utrumque piissime tulit,

    Sen. Cons. ad Polyb. 34, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > pium

  • 7 Pius

    pĭus (written PIIVS, Inscr. Viscont. Monum. Degli Scip. tab. 6, n. 1; cf. Cic. Quint. 1, 4, 11), a, um (voc. pie:

    o crucifer bone, lucisator Omnipotens pie,

    Prud. Cath. 3, 1.— Comp. only magis pius; cf. Charis. pp. 88 and 130 P.— Sup.:

    piissimus, used by Antonius, and condemned by Cicero, as: verbum omnino nullum in linguā Latinā,

    Cic. Phil. 13, 19, 43; but freq. in the post-Aug. per., e. g. Sen. Contr. 4, 27 med.; id. Consol. ad Polyb. 26 med.; Tac. Agr. 43; Curt. 9, 6, 17; Flor. 4, 7, 15; Inscr. Orell. 418 et saep. From rare form PIENS, found in inscriptions, Murat. 1624, 4; Mus. Ver. 129, 3 Maff., is derived another form of the sup., PIENTISSIMVS, Inscr. Orell. 200; 203; 3592), adj. [etym. dub.; often referred to tiô, timaô], that acts according to duty, dutiful; esp. that performs what is due to the gods and religion in general, to parrents, kindred, teachers, country; pious, devout, conscientious, affectionate, tender, kind, good, grateful, respectful, loyal, patriotic, etc. (of persons and things):

    si quis pius est,

    Plaut. Rud. prol. 26:

    uxor pia et pudica,

    id. Am. 5, 1, 33: Capus... pium ex se Anchisen generat, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 3, 35 (Ann. v. 31 Vahl.):

    (deos) piorum et impiorum habere rationem,

    Cic. Leg. 2, 7, 15; id. Rep. 6, 15, 15:

    di meliora piis,

    Verg. G. 3, 513:

    poëta,

    Cat. 16, 5: pii vates. Verg. A. 6, 662; cf.:

    pio vatis ab ore,

    Ov. F. 3, 326.—So as subst. freq. pĭi, of the departed, the blessed:

    piorum sedes,

    Cic. Phil. 14, 12:

    arva piorum,

    Ov. M. 11, 62: cf. Bentley on Hor. C. 3, 4, 6.—Of things having reference to religion:

    far,

    Hor. C. 3, 23, 20:

    tura,

    Ov. H. 7, 24; 21, 7:

    luci,

    sacred, holy, Hor. C. 3, 4, 6:

    pia et aeterna pax,

    a conscientiously kept and eternal peace, Cic. Balb. 16, 35:

    Poeni homines immolare pium esse duxerunt,

    id. Rep. 3, 9; cf. Ov. Tr. 1, 2, 96:

    ore pio,

    id. M. 7, 172; so,

    quosque pium est adhibere deos,

    id. F. 4, 829.— As subst.: pĭum, i, n.:

    stabit pro signis jusque piumque tuis,

    justice and equity, Ov. A. A. 1, 200; id. H. 8, 4.—Of respectful, affectionate conduct towards parents, etc.:

    pius in parentes,

    Cic. Off. 3, 23, 90:

    pius Aeneas, on account of his filial love for Anchises,

    Verg. A. 1, 220; 305; 378; 4, 393; 5, 26 et saep.; cf.:

    seniorque parens, pia sarcina nati,

    Ov. H. 7, 107; id. M. 7, 482:

    pius dolor,

    Cic. Sest. 2: impietate pia est, she is affectionate (towards her brothers) through want of affection (for her son), her sisterly triumphed over her maternal love, Ov. M. 8, 477:

    quo pius affectu Castora frater amat,

    id. Tr. 4, 5, 30:

    metus,

    of a wife for her husband, id. M. 11, 389: bellum, waged for one's country or allies, Liv. 30, 31; 39, 36; Sil. 15, 162.—
    II.
    Transf., in gen.
    A.
    Honest, upright, honorable (very rare): pius quaestus, Cato, R. R. praef.—
    B.
    Benevolent, kind, gentle, gracious (postAug.): clementia patrem tuum in primis Pii nomine ornavit, M. Aurel. ap. Vulcat. Gallic. in Avid. Cass. 11:

    pius enim et clemens es, Dominus Deus,

    Vulg. 2 Par. 30, 9; id. Ecclus. 2, 13.— Pĭus, a title of the emperors after M. Antoninus, on coins and inscrr.; v. Eckh. D. N. 7, p. 36; 8, p. 453; Inscr. Orell. 840 sq.— Poet., of a wine-jar: testa, my kindly jar, = benigna, Hor. C. 3, 21, 4.—Hence, adv.: pĭē, piously, religiously, dutifully, affectionately:

    pie sancteque colere deos,

    Cic. N. D. 1, 20, 56; 1, 17, 45; id. Att. 6, 7, 1:

    memoriam nostri pie inviolateque servabitis,

    id. Sen. 22, 81:

    metuo ne scelerate dicam in te, quod pro Milone dicam pie,

    id. Mil. 38, 103:

    pie lugere,

    id. de Or. 2, 40, 167; Ov. H. 15, 153.— Sup.:

    quod utrumque piissime tulit,

    Sen. Cons. ad Polyb. 34, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > Pius

  • 8 pius

    pĭus (written PIIVS, Inscr. Viscont. Monum. Degli Scip. tab. 6, n. 1; cf. Cic. Quint. 1, 4, 11), a, um (voc. pie:

    o crucifer bone, lucisator Omnipotens pie,

    Prud. Cath. 3, 1.— Comp. only magis pius; cf. Charis. pp. 88 and 130 P.— Sup.:

    piissimus, used by Antonius, and condemned by Cicero, as: verbum omnino nullum in linguā Latinā,

    Cic. Phil. 13, 19, 43; but freq. in the post-Aug. per., e. g. Sen. Contr. 4, 27 med.; id. Consol. ad Polyb. 26 med.; Tac. Agr. 43; Curt. 9, 6, 17; Flor. 4, 7, 15; Inscr. Orell. 418 et saep. From rare form PIENS, found in inscriptions, Murat. 1624, 4; Mus. Ver. 129, 3 Maff., is derived another form of the sup., PIENTISSIMVS, Inscr. Orell. 200; 203; 3592), adj. [etym. dub.; often referred to tiô, timaô], that acts according to duty, dutiful; esp. that performs what is due to the gods and religion in general, to parrents, kindred, teachers, country; pious, devout, conscientious, affectionate, tender, kind, good, grateful, respectful, loyal, patriotic, etc. (of persons and things):

    si quis pius est,

    Plaut. Rud. prol. 26:

    uxor pia et pudica,

    id. Am. 5, 1, 33: Capus... pium ex se Anchisen generat, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 3, 35 (Ann. v. 31 Vahl.):

    (deos) piorum et impiorum habere rationem,

    Cic. Leg. 2, 7, 15; id. Rep. 6, 15, 15:

    di meliora piis,

    Verg. G. 3, 513:

    poëta,

    Cat. 16, 5: pii vates. Verg. A. 6, 662; cf.:

    pio vatis ab ore,

    Ov. F. 3, 326.—So as subst. freq. pĭi, of the departed, the blessed:

    piorum sedes,

    Cic. Phil. 14, 12:

    arva piorum,

    Ov. M. 11, 62: cf. Bentley on Hor. C. 3, 4, 6.—Of things having reference to religion:

    far,

    Hor. C. 3, 23, 20:

    tura,

    Ov. H. 7, 24; 21, 7:

    luci,

    sacred, holy, Hor. C. 3, 4, 6:

    pia et aeterna pax,

    a conscientiously kept and eternal peace, Cic. Balb. 16, 35:

    Poeni homines immolare pium esse duxerunt,

    id. Rep. 3, 9; cf. Ov. Tr. 1, 2, 96:

    ore pio,

    id. M. 7, 172; so,

    quosque pium est adhibere deos,

    id. F. 4, 829.— As subst.: pĭum, i, n.:

    stabit pro signis jusque piumque tuis,

    justice and equity, Ov. A. A. 1, 200; id. H. 8, 4.—Of respectful, affectionate conduct towards parents, etc.:

    pius in parentes,

    Cic. Off. 3, 23, 90:

    pius Aeneas, on account of his filial love for Anchises,

    Verg. A. 1, 220; 305; 378; 4, 393; 5, 26 et saep.; cf.:

    seniorque parens, pia sarcina nati,

    Ov. H. 7, 107; id. M. 7, 482:

    pius dolor,

    Cic. Sest. 2: impietate pia est, she is affectionate (towards her brothers) through want of affection (for her son), her sisterly triumphed over her maternal love, Ov. M. 8, 477:

    quo pius affectu Castora frater amat,

    id. Tr. 4, 5, 30:

    metus,

    of a wife for her husband, id. M. 11, 389: bellum, waged for one's country or allies, Liv. 30, 31; 39, 36; Sil. 15, 162.—
    II.
    Transf., in gen.
    A.
    Honest, upright, honorable (very rare): pius quaestus, Cato, R. R. praef.—
    B.
    Benevolent, kind, gentle, gracious (postAug.): clementia patrem tuum in primis Pii nomine ornavit, M. Aurel. ap. Vulcat. Gallic. in Avid. Cass. 11:

    pius enim et clemens es, Dominus Deus,

    Vulg. 2 Par. 30, 9; id. Ecclus. 2, 13.— Pĭus, a title of the emperors after M. Antoninus, on coins and inscrr.; v. Eckh. D. N. 7, p. 36; 8, p. 453; Inscr. Orell. 840 sq.— Poet., of a wine-jar: testa, my kindly jar, = benigna, Hor. C. 3, 21, 4.—Hence, adv.: pĭē, piously, religiously, dutifully, affectionately:

    pie sancteque colere deos,

    Cic. N. D. 1, 20, 56; 1, 17, 45; id. Att. 6, 7, 1:

    memoriam nostri pie inviolateque servabitis,

    id. Sen. 22, 81:

    metuo ne scelerate dicam in te, quod pro Milone dicam pie,

    id. Mil. 38, 103:

    pie lugere,

    id. de Or. 2, 40, 167; Ov. H. 15, 153.— Sup.:

    quod utrumque piissime tulit,

    Sen. Cons. ad Polyb. 34, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > pius

  • 9 pater

        pater tris, m    [1 PA-], a father, sire: Tuus hercle vero et animo et naturā pater, T.: patre certo nasci: captivā natus, patre nullo, matre servā, i. e. by an unknown father, L.—Of a fosterfather, T.—Poet.: Rexque patrem vicit, i. e. paternal love, O.—Rarely of animals: virque paterque gregis, O.—In the phrase, pater familias or pater familiae, the head of the household, father of a family, householder ; see familia.— Plur, fathers, forefathers, ancestors, progenitors: patrum nostrorum aetas: apud patres nostros.—As a title of reverence or respect: ipse pater Fulmina molitur dextrā, i. e. Jupiter, V.: Lemnius, i. e. Vulcan, V.: Lenaeus, i. e. Bacchus, V.: pater Silvane, H.: Tiberine, L.: pater Aeneas, V.: vel aetate vel curae similitudine patres adpellabantur (senatores), S.: patres ab honore appellati, L.: Zeno, pater Stoicorum: Herodotus historiae: cenae, host, H.: esuritionum (of a starving pauper), Ct.—In the phrase, pater patriae, father of his country: quem patrem patriae nominarant: Roma patrem patriae Ciceronem libera dixit, Iu.—For the phrase, pater patratus, see patratus.—For the phrase, patres conscripti, see conscriptus.
    * * *

    pater familias, patris familias -- head of family/household

    Latin-English dictionary > pater

  • 10 mater

    māter, tris, f. [root ma-; Sanscr. and Zend, to make, measure, like Gr. mêtêr, the maker, akin with Dor. matêr; Germ. Mutter; Engl. mother; cf.: materies, manus], a mother ( dat. sing. matre, Corp. Inscr. Lat. 177; dat. plur. matris, Inscr. Grut. 90:

    matrabus,

    Inscr. Orell. 2089).
    I.
    Lit.:

    si quidem istius regis (sc. Anci Martii) matrem habemus, ignoramus patrem,

    Cic. Rep. 2, 18, 33:

    cur non sit heres matri suae?

    id. ib. 3, 10, 17:

    de pietate in matrem,

    id. Lael. 3, 11:

    Sassia mater hujus Aviti,

    id. Clu. 5, 12:

    Hecate, quae matre Asteria est,

    who has Asteria for her mother, id. N. D. 3, 18, 46:

    musa, matre nati,

    id. ib. 3, 18, 45: mater esse de aliquo, to be a mother, i. e. to be pregnant by any one, Ov. H. 9, 48:

    facere aliquam matrem,

    id. M. 9, 491: mater familias or familiae, the mistress of a house, matron (v. familia).—
    B.
    Transf., a nurse:

    mater sua... quae mammam dabat, neque adeo mater ipsa, quae illos pepererat,

    Plaut. Men. prol. 19:

    puero opust cibo, opus est autem matri quae puerum lavit,

    id. Truc. 5 10:

    lambere matrem,

    Verg. A. 8, 632.—As a title of honor, mother, applied to priestesses: jubemus te salvere, mater. Sa. Salvete puellae, Plaut. Rud. 1, 5, 5:

    amice benigneque honorem, mater, nostrum habes,

    id. ib. 1, 5, 30.—To goddesses:

    Vesta mater,

    Sen. Excerpt. Contr. 4, 2; Verg. G. 1, 498:

    mater Matuta, v. h. v.: Flora mater,

    Lucr. 5, 739;

    the same: florum,

    Ov. F. 5, 183: mater magna, or absol.: Mater, i. e. Cybele, the mother of all the gods:

    matris magnae sacerdos,

    Cic. Sest. 26; cf. absol.: matris quate cymbala circum, Verg. G. 4, 64; id. A. 9, 108:

    secreta palatia Matris,

    Juv. 9, 23:

    matres... cives Romanae, ut jus liberorum consecutae videantur,

    Paul. Sent. 4, 9, 1:

    matris condicionem sequi,

    Gai. Inst. 1, 81; cf. §§ 67, 86.—Also, in gen., a woman, a lady; usu. in plur., women, ladies:

    pilentis matres in mollibus,

    Verg. A. 8, 666:

    matres atque viri,

    id. ib. 6, 306; cf. Ov. F. 1, 619.—Of the earth, as the mother of all:

    exercitum Dis Manibus matrique Terrae deberi,

    Liv. 8, 6; cf. Cic. Leg. 2, 22, 56.—Of a country:

    haec terra, quam matrem appellamus,

    Liv. 5, 54, 2:

    amorum,

    i. e. Venus, Ov. H. 16, 201:

    cupidinum,

    i. e. Venus, Hor. C. 1, 19, 1.—Of animals:

    porci cum matribus,

    Varr. R. R. 2, 4:

    excretos prohibent a matribus haedos,

    Verg. G. 3, 398:

    ova assunt ipsis cum matribus, i. e. cum gallinis,

    Juv. 11, 70:

    mater simia,

    id. 10, 195:

    pullus hirundinis ad quem volat mater,

    id. 10, 232.—Of the trunks of trees, etc.:

    plantas tenero abscindens de corpore matrum,

    Verg. G. 2, 23; Plin. 12, 5, 11, § 23.—Of a fountain, as the source of waters:

    ex grandi palude oritur (fluvius), quam matrem ejus accolae appellant,

    Mel. 2, 1, 7.—Of a chief or capital city:

    mater Italiae Roma,

    Flor. 3, 18, 5:

    ut Graeci dicere solent, urbium mater, Cydona,

    id. 3, 7, 4:

    (Cilicia) matrem urbium habet Tarsum,

    Sol. 38; cf. Metropolis.—
    II.
    Trop.
    A.
    The mother, i. e. maternal love:

    simul matrem labare sensit,

    Ov. M. 6, 629: mater redit, Sen. ap. Med. 928.—
    B.
    Motherhood, maternity, Sen. Herc. Oet. 389.—
    C.
    A producing cause, origin, source, etc. (freq. and class.):

    apes mellis matres,

    Varr. R. R. 2, 5:

    mater omnium bonarum artium sapientia est,

    Cic. Leg. 1, 22, 58:

    philosophia mater omnium bene factorum,

    id. Brut. 93, 322:

    avaritiae mater, luxuries,

    id. de Or. 2, 40, 171:

    voluptas, malorum mater omnium,

    id. Leg. 1, 17, 47; 1, 22, 58; id. Tusc. 1, 26, 64; id. Planc. 33, 80; Auct. Her. 2, 22, 34; Plin. 37, 6, 21, § 80; Quint. 9, 3, 89:

    juris et religionis,

    Cic. Rep. 5, 2, 3:

    justitiae imbecillitas mater est,

    id. ib. 3, 14, 23:

    intemperantia omnium perturbationum mater,

    id. Ac. 1, 10, 39:

    similitudo est satietatis mater,

    id. Inv. 1, 41, 76:

    utilitas justi prope mater et aequi,

    Hor. S. 1, 3, 98; Lact. 3, 8, 32; Aug. in Psa. 83, 1.—Comically:

    eam (sc. hirneam) ego vini ut matre fuerat natum, eduxi meri,

    i. e. as it came from the cask, without the addition of water, Plaut. Am. 1, 1, 274.—
    D.
    The protector, shelter, home:

    urbs Roma, virtutum omnium mater, Mos. et Rom. Leg. Coll. 5, 3, 1: illa Jerusalem quae est mater nostra,

    Vulg. Gal. 4, 26.

    Lewis & Short latin dictionary > mater

  • 11 Philaeni

    Phĭlaeni, ōrum (ōn), m., = Philainoi, two Carthaginian brothers, who, out of love for their country, submitted to be buried alive, Sall. J. 79, 5; Val. Max. 5, 6, ext. 4; Mel. 1, 7, 6.—Philaenōn Arae, a frontier town of Cyrene named after them, the southernmost point of the Great Syrtis, Sall. J. 19, 3;

    called also Philaenorum Arae,

    Mel. 1, 7, 1; Plin. 5, 4, 4, § 28.

    Lewis & Short latin dictionary > Philaeni

  • 12 quei

    1.
    qui, quae, quod (old forms: nom. quei; gen. quojus; dat. quoi, and in inscrr. QVOEI, QVOIEI, and QVEI; abl. qui; plur. ques or queis; fem. QVAI; neutr. qua; dat. and abl. queis and quĭs.—Joined with cum: quocum, quācum, quicum, quibuscum;

    rarely cum quo,

    Liv. 7, 33:

    cum quibus,

    id. 4, 5. — Placed also before other prepositions: quas contra, quem propter, etc.; v. h. praepp.), pron.
    I.
    Interrog., who? which? what? what kind or sort of a? (adjectively; while quis, quid is used substantively; qui, of persons, asks for the character, quis usu. for the name).
    A.
    In direct questions: quae haec daps est? qui festus dies? what sort of a feast? what kind of a festival? Liv. And. ap. Prisc. p. 752 P. (a transl. of Hom. Od. 1, 225: tis daïs, tis de homilos hod epleto; cf. Herm. Doctr. Metr. p. 619): Th. Quis fuit igitur? Py. Iste Chaerea. Th. Qui Chaerea? what Chærea? Ter. Eun. 5, 1, 8:

    qui color, nitor, vestitus?

    id. ib. 2, 2, 11:

    qui cantus dulcior inveniri potest? quod carmen aptius? qui actor in imitandā veritate jucundior?

    Cic. de Or. 2, 8, 34:

    virgo, quae patria est tua?

    Plaut. Pers. 4, 4, 88:

    occiso Sex. Roscio, qui primus Ameriam nuntiat?

    what sort of a person? Cic. Rosc. Am. 34, 96.—
    B.
    In indirect discourse:

    scribis te velle scire, qui sit rei publicae status,

    what is the state of the country, Cic. Fam. 1, 7, 10:

    quae cura boum, qui cultus habendo Sit pecori... Hinc canere incipiam,

    Verg. G. 1, 3:

    iste deus qui sit da, Tityre, nobis,

    id. E. 1, 18; 2, 19; 3, 8; id. A. 3, 608:

    nescimus qui sis,

    Cic. Div. in Caecil. 6, 20:

    qui sit, qui socium fraudarit, consideremus,

    id. Rosc. Com. 6, 17.—
    II.
    Rel., who, which, what, that, referring to a substantive or pronoun as antecedent.
    A.
    As a simple rel.
    1.
    With antecedent expressed:

    habebat ducem Gabinium, quīcum quidvis rectissime facere posset,

    Cic. Phil. 2, 19, 48:

    ille vir, cui patriae salus dulcior fuit,

    id. Balb. 5, 11:

    vir acer, cui, etc.,

    id. Brut. 35, 135:

    vir optimus, qui, etc.,

    id. Fam. 14, 4, 2:

    Priscus, vir cujus, etc.,

    Liv. 4, 46, 10; 23, 7, 4:

    quod ego fui ad Trasimenum, id tu hodie es,

    id. 30, 30, 12:

    collaria, quae vocantur maelium,

    Varr. R. R. 2, 9, 15:

    coloniam, quam Fregellas appellent,

    Liv. 8, 23:

    sucus, quem opobalsamum vocant,

    Plin. 12, 25, 54, § 116:

    sidere, quod Caniculam appellavimus,

    id. 18, 28, 68, § 272. —
    2.
    With pronom. antecedent understood: QVI IN IVS VOCABIT, IVMENTVM DATO, Lex XII. Tabularum: SI ADORAT FVRTO, QVOD NEC MANIFESTVM ESCIT, ib. tab. 2, 1. 8:

    novistine hominem? ridicule rogitas, quīcum una cibum capere soleo,

    Plaut. Trin. 4, 2, 60:

    beati, quīs contigit, etc.,

    Verg. A. 1, 95:

    fac, qui ego sum, esse te,

    Cic. Fam. 7, 23, 1. —
    3.
    The rel. freq. agrees with the foll. word:

    est locus in carcere, quod Tullianum appellatur,

    Sall. C. 55, 3:

    ealoca, quae Numidia appellatur,

    id. J. 18, 11:

    exstat ejus peroratio, qui epilogus dicitur,

    Cic. Brut. 33, 127:

    justa gloria, qui est fructus virtutis,

    id. Pis. 24, 57:

    domicilia conjuncta, quas urbes dicimus,

    id. Sest. 42, 91. —
    4.
    Sometimes it agrees with the logical, not the grammatical antecedent:

    ne tu me arbitrare beluam, qui non novisse possim, quīcum aetatem exegerim,

    Plaut. Trin. 4, 2, 112:

    ubi est scelus qui me perdidit?

    Ter. And. 3, 5, 1:

    hoc libro circumcisis rebus, quae non arbitror pertinere ad agriculturam,

    Varr. R. R. 1, 1, 11:

    abundantia earum rerum, quae prima mortales ducunt,

    Sall. J. 41, 1; Cic. Fam. 2, 8, 2:

    illa furia muliebrium relligionum, qui, etc.,

    id. ib. 1, 9, 15: alteram alam mittit, qui satagentibus occurrerent, Auct. B. Afr. 78. —
    5.
    Relating to a remote subject:

    annis ferme DX post Romam conditam Livius fabulam dedit... anno ante natum Ennium: qui (sc. Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,

    Cic. Tusc. 1, 1, 3; v. the commentators ad loc.; Liv. 21, 26, 2; 31, 38, 10; 37, 14, 2; cf. Krehl ad Prisc. 2, 9, § 48, p. 91.—
    6.
    The antecedent is sometimes repeated after the rel.:

    erant itinera duo, quibus itineribus, etc.,

    Caes. B. G. 1, 6. —
    7.
    In a question, with ne affixed: sed ubi Artotrogus hic est? Art. Stat propter virum fortem... Mil. Quemne ego servavi in campis Curculioniis? whom I saved? Plaut. Mil. 1, 1, 9:

    quemne ego vidi?

    whom I saw? Ter. And. 4, 4, 29.—
    B.
    With an accessory signif., causal or final, joined to the subj.
    1.
    As, because, seeing that, since:

    Actio maluimus iter facere pedibus, qui incommodissime navigassemus,

    Cic. Att. 5, 9, 1:

    hospes, qui nihil suspicaretur,

    id. Verr. 2, 1, 25, § 64;

    ingrata es, ore quae caput nostro Incolume abstuleris,

    Phaedr. 1, 8, 11.—
    2.
    Qui, with the subj., also follows dignus, indignus, aptus, idoneus, etc., answering the question, to or for what? dignus est, qui imperet, i. e. to, Cic. Leg. 3, 2, 5:

    dignum esse dicunt, quīcum in tenebris mices,

    id. Off. 3, 19, 77:

    socios haud indignos judicas, quos in fidem receptos tuearis,

    Liv. 23, 43:

    idoneus nemo fuit quem imitarere,

    Cic. Verr. 2, 3, 16, § 41.—
    3.
    Also after demonstrr. or clauses expressing or implying a quality or degree which is defined or explained in the rel.-clause:

    qui potest temperantiam laudare is, qui ponat summum bonum in voluptate?

    Cic. Off. 3, 33, 117:

    nullo modo videre potest quicquam esse utile, quod non honestum sit,

    id. ib. 3, 19, 77:

    non sumus ii, quibus nihil verum esse videatur,

    id. N. D. 1, 5, 12:

    nunc dicis aliquid quod ad rem pertineat,

    id. Rosc. Am. 18, 52:

    quis potest esse tam mente captus, qui neget?

    as that, that, to, id. Cat. 3, 9.—
    4.
    To express a purpose, design, in order that, to:

    sunt autem multi, qui eripiunt aliis, quod aliis largiantur,

    Cic. Off. 1, 14, 43:

    Caesar equitatum praemisit, qui viderent,

    Caes. B. G. 1, 15:

    domi creant decem praetores, qui exercitui praeessent,

    Nep. Milt. 1, 4. —
    C.
    The rel. serves as a connective, instead of is, ea, id, with a conj.:

    res loquitur ipsa, quae semper valet plurimum,

    and this, Cic. Mil. 20, 53:

    ratio docet esse deos, quo concesso, confitendum est, etc.,

    id. N. D. 2, 30, 75.—
    D.
    The rel. sometimes means, by virtue of, according to, such:

    quae tua natura est,

    according to your disposition, Cic. Fam. 13, 78, 2:

    qui meus amor in te est,

    such is my love, id. ib. 7, 2, 1.—
    E.
    In neutr. sing.
    a.
    Quod signifies,
    1.
    As much as, as far as, what, = quantum:

    adjutabo quod potero,

    Ter. Heaut. 3, 1, 7:

    cura, quod potes, ut valeas,

    Cic. Fam. 14, 4, 6:

    quae tibi mandavi, velim ut cures, quod sine molestiā tuā facere poteris,

    id. Att. 1, 5, 7:

    tu tamen, quod poteris, nos consiliis juvabis,

    id. ib. 10, 2, 2; 11, 2, 2; 11, 12, 4; id. Fam. 3, 2, 2:

    nihil cuiquam, quod suum dici vellet,

    id. Verr. 2, 4, 16, § 36:

    (Epicurus) se unus, quod sciam, sapientem profiteri est ausus,

    id. Fin. 2, 3, 7:

    quod tuo commodo fiat,

    id. Fam 4, 2, 4: quod litteris exstet, [p. 1511] id. Tusc. 1, 16, 38:

    quod sciam,

    Plaut. Ps. 4, 6, 14:

    quod ad me attinet,

    as far as depends on me, for my part, Cic. Rosc. Am. 42, 122.— With ellips. of attinet: quod ad Caesarem crebri et non belli de eo rumores, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 4; Cic. Q. Fr. 3, 1, 3, § 7; Varr. L. L. 5, § 57 Müll.—With gen.:

    quod operae,

    so much trouble, Cic. Off. 1, 6, 19:

    quod aeris,

    Liv. 8, 20. —
    2.
    Wherein:

    si quid est, Quod mea opera opus sit vobis,

    Ter. And. 4, 3, 23.—
    b.
    Quo, abl. neutr., with compp. (with or without hoc, eo, or tanto): quo... eo, by how much, by so much, the... the:

    quo difficilius, hoc praeclarius,

    Cic. Off. 1, 19, 64.—
    III.
    Indef., any one, any; with si, num, ne, v. quis:

    quaeritur, num quod officium aliud alio majus sit,

    Cic. Off. 1, 3, 7:

    si qui graviore vulnere accepto equo deciderat,

    Caes. B. G. 1, 48:

    nisi si qui publice ad eam rem constitutus esset,

    Cic. Leg. 2, 26, 65:

    (BACANALIA) SEI QVA SVNT, S. C. de Bacchan.: ne qui forte putet,

    Cic. de Or. 1, 2, 8.
    2.
    quī, adv. interrog., rel. and indef. [old abl. of 1. qui].
    I.
    Interrog., in what manner? how? whereby? by what means? why?
    A.
    In direct questions:

    quī minus eadem histrioni sit lex quae summo viro?

    Plaut. Am. prol. 76:

    Quī, amabo?

    id. Bacch. 1, 1, 19:

    quī scire possum?

    id. ib. 2, 2, 13:

    Quī in mentem venit tibi istuc facinus facere?

    id. ib. 4, 4, 31:

    Quī non?

    id. ib. 5, 2, 44:

    quī vero dupliciter?

    id. Mil. 2, 3, 25:

    quī vero?

    id. Merc. 2, 3, 60:

    quī scis?

    Ter. And. 2, 1, 2:

    quī istuc facere potuit?

    id. Eun. 4, 3, 15:

    quī potui melius?

    id. Ad. 2, 2, 7:

    sed nos deum nisi sempiternum intellegere quī possumus?

    Cic. N. D. 1, 10, 25:

    quī potest esse in ejusmodi trunco sapientia?

    id. ib. 1, 30, 84:

    quī potest?

    id. Ac. 2, 31, 100:

    quī ego minus in Africam traicerem,

    Liv. 28, 43, 18.—
    B.
    In indirect questions:

    nimis demiror, quī illaec me donatum esse aureā paterā sciat,

    Plaut. Am. 2, 2, 133:

    quī istuc credam ita esse, mihi dici velim,

    Ter. Phorm. 5, 6, 15:

    nec quī hoc mihi eveniat scio,

    id. Hec. 2, 3, 6:

    neque videre, quī conveniat,

    Liv. 42, 50. —
    C.
    In curses (cf. Gr. pôs, and Lat. utinam), how, would that, if but: quī illum di deaeque magno mactassint malo, Enn. ap. Non. 342, 14 (Trag. Rel. v. 377 Vahl.):

    quī te Juppiter dique omnes perduint!

    Plaut. Men. 5, 5, 31:

    quī istum di perdant!

    id. Trin. 4, 2, 78:

    quī te di omnes perdant!

    id. ib. 4, 2, 155; Ter. Phorm. 1, 2, 73.—Ellipt.:

    quī illi di irati!

    Cic. Att. 4, 7, 1.—
    II.
    Rel., wherewith, whereby, wherefrom, how (referring to all genders and both numbers).
    1.
    In gen.: date ferrum, quī me animā privem, Enn. ap. Non. p. 474, 30 (Trag. Rel. v. 233 Vahl.):

    patera, quī Pterela potitare rex est solitus,

    Plaut. Am. 1, 1, 104; 1, 3, 37:

    sucophantia, quī admutiletur miles,

    id. Mil. 3, 1, 172; id. Capt. 1, 1, 33; 3, 4, 24:

    mihi dari... vehicla quī vehar,

    id. Aul. 3, 5, 28:

    multa concurrunt simul, Quī conjecturam hanc facio,

    Ter. And. 3, 2, 32:

    in tantā paupertate decessit, ut quī efferretur, vix reliquerit,

    Nep. Arist. 3, 2.—
    2.
    Esp., of price, at what price, for how much, = quanti:

    indica minumo daturus quī sis, quī duci queat,

    Plaut. Pers. 4, 4, 41:

    quī datur, tanti indica,

    id. ib. 4, 4, 109:

    ut quantum possit quīque liceat veneant,

    id. Men. 3, 3, 25.—
    B.
    Transf., that, in order that: Ca. Restim volo mihi emere. Ps. Quam ob rem? Ca. Quī me faciam pensilem, Plaut. Ps. 1, 1, 87:

    ut det, quī fiamus liberi,

    id. Aul. 2, 4, 31:

    facite, fingite, invenite, efficite, quī detur tibi: Ego id agam, mihi quī ne detur,

    Ter. And. 2, 1, 34 sq. —
    C.
    Indef. (only with particles of emphasis and assurance; cf. Gr. pôs, and v. Fleck. Krit. Misc. p. 28; Lorenz ad Plaut. Most. 811; Brix ad Plaut. Capt. 550), in some way, somehow, surely (ante-class.); with hercle:

    hercle quī, ut tu praedicas, Cavendumst me aps te irato,

    Plaut. Ps. 1, 5, 58:

    hercle quī multo improbiores sunt, quam a primo credidi,

    id. Most. 3, 2, 139:

    hercle quī aequom postulabat senex,

    id. Stich. 4, 1, 53; id. Men. 2, 3, 74.—With edepol:

    edepol quī te de isto multi cupiunt nunc mentirier,

    Plaut. Mil. 3, 1, 184:

    edepol quī quom hanc magis contemplo, magis placet,

    id. Pers. 4, 4, 15; id. Am. 2, 2, 144.—With at (cf. atquī), and yet, but somehow: Gr. Non audio. Tr. At pol quī audies, Plaut. Rud. 4, 3, 9; id. Am. 2, 2, 73.— With quippe: horum tibi istic nihil eveniet, quippe quī ubi quod subripias nihil est, Plaut. Aul. 2, 5, 22:

    ea nimiast ratio, quippe quī certo scio, etc.,

    id. Truc. 1, 1, 49:

    quippe quī Magnarum saepe id remedium aegritudinumst,

    Ter. Heaut. 3, 2, 27.—With ut:

    an id est sapere, ut quī beneficium a benevolente repudies?

    Plaut. Trin. 3, 2, 11:

    et eum morbum mi esse, ut quī med opus sit insputarier?

    id. Capt. 3, 4, 21; id. Bacch. 2, 3, 49.

    Lewis & Short latin dictionary > quei

  • 13 qui

    1.
    qui, quae, quod (old forms: nom. quei; gen. quojus; dat. quoi, and in inscrr. QVOEI, QVOIEI, and QVEI; abl. qui; plur. ques or queis; fem. QVAI; neutr. qua; dat. and abl. queis and quĭs.—Joined with cum: quocum, quācum, quicum, quibuscum;

    rarely cum quo,

    Liv. 7, 33:

    cum quibus,

    id. 4, 5. — Placed also before other prepositions: quas contra, quem propter, etc.; v. h. praepp.), pron.
    I.
    Interrog., who? which? what? what kind or sort of a? (adjectively; while quis, quid is used substantively; qui, of persons, asks for the character, quis usu. for the name).
    A.
    In direct questions: quae haec daps est? qui festus dies? what sort of a feast? what kind of a festival? Liv. And. ap. Prisc. p. 752 P. (a transl. of Hom. Od. 1, 225: tis daïs, tis de homilos hod epleto; cf. Herm. Doctr. Metr. p. 619): Th. Quis fuit igitur? Py. Iste Chaerea. Th. Qui Chaerea? what Chærea? Ter. Eun. 5, 1, 8:

    qui color, nitor, vestitus?

    id. ib. 2, 2, 11:

    qui cantus dulcior inveniri potest? quod carmen aptius? qui actor in imitandā veritate jucundior?

    Cic. de Or. 2, 8, 34:

    virgo, quae patria est tua?

    Plaut. Pers. 4, 4, 88:

    occiso Sex. Roscio, qui primus Ameriam nuntiat?

    what sort of a person? Cic. Rosc. Am. 34, 96.—
    B.
    In indirect discourse:

    scribis te velle scire, qui sit rei publicae status,

    what is the state of the country, Cic. Fam. 1, 7, 10:

    quae cura boum, qui cultus habendo Sit pecori... Hinc canere incipiam,

    Verg. G. 1, 3:

    iste deus qui sit da, Tityre, nobis,

    id. E. 1, 18; 2, 19; 3, 8; id. A. 3, 608:

    nescimus qui sis,

    Cic. Div. in Caecil. 6, 20:

    qui sit, qui socium fraudarit, consideremus,

    id. Rosc. Com. 6, 17.—
    II.
    Rel., who, which, what, that, referring to a substantive or pronoun as antecedent.
    A.
    As a simple rel.
    1.
    With antecedent expressed:

    habebat ducem Gabinium, quīcum quidvis rectissime facere posset,

    Cic. Phil. 2, 19, 48:

    ille vir, cui patriae salus dulcior fuit,

    id. Balb. 5, 11:

    vir acer, cui, etc.,

    id. Brut. 35, 135:

    vir optimus, qui, etc.,

    id. Fam. 14, 4, 2:

    Priscus, vir cujus, etc.,

    Liv. 4, 46, 10; 23, 7, 4:

    quod ego fui ad Trasimenum, id tu hodie es,

    id. 30, 30, 12:

    collaria, quae vocantur maelium,

    Varr. R. R. 2, 9, 15:

    coloniam, quam Fregellas appellent,

    Liv. 8, 23:

    sucus, quem opobalsamum vocant,

    Plin. 12, 25, 54, § 116:

    sidere, quod Caniculam appellavimus,

    id. 18, 28, 68, § 272. —
    2.
    With pronom. antecedent understood: QVI IN IVS VOCABIT, IVMENTVM DATO, Lex XII. Tabularum: SI ADORAT FVRTO, QVOD NEC MANIFESTVM ESCIT, ib. tab. 2, 1. 8:

    novistine hominem? ridicule rogitas, quīcum una cibum capere soleo,

    Plaut. Trin. 4, 2, 60:

    beati, quīs contigit, etc.,

    Verg. A. 1, 95:

    fac, qui ego sum, esse te,

    Cic. Fam. 7, 23, 1. —
    3.
    The rel. freq. agrees with the foll. word:

    est locus in carcere, quod Tullianum appellatur,

    Sall. C. 55, 3:

    ealoca, quae Numidia appellatur,

    id. J. 18, 11:

    exstat ejus peroratio, qui epilogus dicitur,

    Cic. Brut. 33, 127:

    justa gloria, qui est fructus virtutis,

    id. Pis. 24, 57:

    domicilia conjuncta, quas urbes dicimus,

    id. Sest. 42, 91. —
    4.
    Sometimes it agrees with the logical, not the grammatical antecedent:

    ne tu me arbitrare beluam, qui non novisse possim, quīcum aetatem exegerim,

    Plaut. Trin. 4, 2, 112:

    ubi est scelus qui me perdidit?

    Ter. And. 3, 5, 1:

    hoc libro circumcisis rebus, quae non arbitror pertinere ad agriculturam,

    Varr. R. R. 1, 1, 11:

    abundantia earum rerum, quae prima mortales ducunt,

    Sall. J. 41, 1; Cic. Fam. 2, 8, 2:

    illa furia muliebrium relligionum, qui, etc.,

    id. ib. 1, 9, 15: alteram alam mittit, qui satagentibus occurrerent, Auct. B. Afr. 78. —
    5.
    Relating to a remote subject:

    annis ferme DX post Romam conditam Livius fabulam dedit... anno ante natum Ennium: qui (sc. Livius) fuit major natu quam Plautus et Naevius,

    Cic. Tusc. 1, 1, 3; v. the commentators ad loc.; Liv. 21, 26, 2; 31, 38, 10; 37, 14, 2; cf. Krehl ad Prisc. 2, 9, § 48, p. 91.—
    6.
    The antecedent is sometimes repeated after the rel.:

    erant itinera duo, quibus itineribus, etc.,

    Caes. B. G. 1, 6. —
    7.
    In a question, with ne affixed: sed ubi Artotrogus hic est? Art. Stat propter virum fortem... Mil. Quemne ego servavi in campis Curculioniis? whom I saved? Plaut. Mil. 1, 1, 9:

    quemne ego vidi?

    whom I saw? Ter. And. 4, 4, 29.—
    B.
    With an accessory signif., causal or final, joined to the subj.
    1.
    As, because, seeing that, since:

    Actio maluimus iter facere pedibus, qui incommodissime navigassemus,

    Cic. Att. 5, 9, 1:

    hospes, qui nihil suspicaretur,

    id. Verr. 2, 1, 25, § 64;

    ingrata es, ore quae caput nostro Incolume abstuleris,

    Phaedr. 1, 8, 11.—
    2.
    Qui, with the subj., also follows dignus, indignus, aptus, idoneus, etc., answering the question, to or for what? dignus est, qui imperet, i. e. to, Cic. Leg. 3, 2, 5:

    dignum esse dicunt, quīcum in tenebris mices,

    id. Off. 3, 19, 77:

    socios haud indignos judicas, quos in fidem receptos tuearis,

    Liv. 23, 43:

    idoneus nemo fuit quem imitarere,

    Cic. Verr. 2, 3, 16, § 41.—
    3.
    Also after demonstrr. or clauses expressing or implying a quality or degree which is defined or explained in the rel.-clause:

    qui potest temperantiam laudare is, qui ponat summum bonum in voluptate?

    Cic. Off. 3, 33, 117:

    nullo modo videre potest quicquam esse utile, quod non honestum sit,

    id. ib. 3, 19, 77:

    non sumus ii, quibus nihil verum esse videatur,

    id. N. D. 1, 5, 12:

    nunc dicis aliquid quod ad rem pertineat,

    id. Rosc. Am. 18, 52:

    quis potest esse tam mente captus, qui neget?

    as that, that, to, id. Cat. 3, 9.—
    4.
    To express a purpose, design, in order that, to:

    sunt autem multi, qui eripiunt aliis, quod aliis largiantur,

    Cic. Off. 1, 14, 43:

    Caesar equitatum praemisit, qui viderent,

    Caes. B. G. 1, 15:

    domi creant decem praetores, qui exercitui praeessent,

    Nep. Milt. 1, 4. —
    C.
    The rel. serves as a connective, instead of is, ea, id, with a conj.:

    res loquitur ipsa, quae semper valet plurimum,

    and this, Cic. Mil. 20, 53:

    ratio docet esse deos, quo concesso, confitendum est, etc.,

    id. N. D. 2, 30, 75.—
    D.
    The rel. sometimes means, by virtue of, according to, such:

    quae tua natura est,

    according to your disposition, Cic. Fam. 13, 78, 2:

    qui meus amor in te est,

    such is my love, id. ib. 7, 2, 1.—
    E.
    In neutr. sing.
    a.
    Quod signifies,
    1.
    As much as, as far as, what, = quantum:

    adjutabo quod potero,

    Ter. Heaut. 3, 1, 7:

    cura, quod potes, ut valeas,

    Cic. Fam. 14, 4, 6:

    quae tibi mandavi, velim ut cures, quod sine molestiā tuā facere poteris,

    id. Att. 1, 5, 7:

    tu tamen, quod poteris, nos consiliis juvabis,

    id. ib. 10, 2, 2; 11, 2, 2; 11, 12, 4; id. Fam. 3, 2, 2:

    nihil cuiquam, quod suum dici vellet,

    id. Verr. 2, 4, 16, § 36:

    (Epicurus) se unus, quod sciam, sapientem profiteri est ausus,

    id. Fin. 2, 3, 7:

    quod tuo commodo fiat,

    id. Fam 4, 2, 4: quod litteris exstet, [p. 1511] id. Tusc. 1, 16, 38:

    quod sciam,

    Plaut. Ps. 4, 6, 14:

    quod ad me attinet,

    as far as depends on me, for my part, Cic. Rosc. Am. 42, 122.— With ellips. of attinet: quod ad Caesarem crebri et non belli de eo rumores, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 4; Cic. Q. Fr. 3, 1, 3, § 7; Varr. L. L. 5, § 57 Müll.—With gen.:

    quod operae,

    so much trouble, Cic. Off. 1, 6, 19:

    quod aeris,

    Liv. 8, 20. —
    2.
    Wherein:

    si quid est, Quod mea opera opus sit vobis,

    Ter. And. 4, 3, 23.—
    b.
    Quo, abl. neutr., with compp. (with or without hoc, eo, or tanto): quo... eo, by how much, by so much, the... the:

    quo difficilius, hoc praeclarius,

    Cic. Off. 1, 19, 64.—
    III.
    Indef., any one, any; with si, num, ne, v. quis:

    quaeritur, num quod officium aliud alio majus sit,

    Cic. Off. 1, 3, 7:

    si qui graviore vulnere accepto equo deciderat,

    Caes. B. G. 1, 48:

    nisi si qui publice ad eam rem constitutus esset,

    Cic. Leg. 2, 26, 65:

    (BACANALIA) SEI QVA SVNT, S. C. de Bacchan.: ne qui forte putet,

    Cic. de Or. 1, 2, 8.
    2.
    quī, adv. interrog., rel. and indef. [old abl. of 1. qui].
    I.
    Interrog., in what manner? how? whereby? by what means? why?
    A.
    In direct questions:

    quī minus eadem histrioni sit lex quae summo viro?

    Plaut. Am. prol. 76:

    Quī, amabo?

    id. Bacch. 1, 1, 19:

    quī scire possum?

    id. ib. 2, 2, 13:

    Quī in mentem venit tibi istuc facinus facere?

    id. ib. 4, 4, 31:

    Quī non?

    id. ib. 5, 2, 44:

    quī vero dupliciter?

    id. Mil. 2, 3, 25:

    quī vero?

    id. Merc. 2, 3, 60:

    quī scis?

    Ter. And. 2, 1, 2:

    quī istuc facere potuit?

    id. Eun. 4, 3, 15:

    quī potui melius?

    id. Ad. 2, 2, 7:

    sed nos deum nisi sempiternum intellegere quī possumus?

    Cic. N. D. 1, 10, 25:

    quī potest esse in ejusmodi trunco sapientia?

    id. ib. 1, 30, 84:

    quī potest?

    id. Ac. 2, 31, 100:

    quī ego minus in Africam traicerem,

    Liv. 28, 43, 18.—
    B.
    In indirect questions:

    nimis demiror, quī illaec me donatum esse aureā paterā sciat,

    Plaut. Am. 2, 2, 133:

    quī istuc credam ita esse, mihi dici velim,

    Ter. Phorm. 5, 6, 15:

    nec quī hoc mihi eveniat scio,

    id. Hec. 2, 3, 6:

    neque videre, quī conveniat,

    Liv. 42, 50. —
    C.
    In curses (cf. Gr. pôs, and Lat. utinam), how, would that, if but: quī illum di deaeque magno mactassint malo, Enn. ap. Non. 342, 14 (Trag. Rel. v. 377 Vahl.):

    quī te Juppiter dique omnes perduint!

    Plaut. Men. 5, 5, 31:

    quī istum di perdant!

    id. Trin. 4, 2, 78:

    quī te di omnes perdant!

    id. ib. 4, 2, 155; Ter. Phorm. 1, 2, 73.—Ellipt.:

    quī illi di irati!

    Cic. Att. 4, 7, 1.—
    II.
    Rel., wherewith, whereby, wherefrom, how (referring to all genders and both numbers).
    1.
    In gen.: date ferrum, quī me animā privem, Enn. ap. Non. p. 474, 30 (Trag. Rel. v. 233 Vahl.):

    patera, quī Pterela potitare rex est solitus,

    Plaut. Am. 1, 1, 104; 1, 3, 37:

    sucophantia, quī admutiletur miles,

    id. Mil. 3, 1, 172; id. Capt. 1, 1, 33; 3, 4, 24:

    mihi dari... vehicla quī vehar,

    id. Aul. 3, 5, 28:

    multa concurrunt simul, Quī conjecturam hanc facio,

    Ter. And. 3, 2, 32:

    in tantā paupertate decessit, ut quī efferretur, vix reliquerit,

    Nep. Arist. 3, 2.—
    2.
    Esp., of price, at what price, for how much, = quanti:

    indica minumo daturus quī sis, quī duci queat,

    Plaut. Pers. 4, 4, 41:

    quī datur, tanti indica,

    id. ib. 4, 4, 109:

    ut quantum possit quīque liceat veneant,

    id. Men. 3, 3, 25.—
    B.
    Transf., that, in order that: Ca. Restim volo mihi emere. Ps. Quam ob rem? Ca. Quī me faciam pensilem, Plaut. Ps. 1, 1, 87:

    ut det, quī fiamus liberi,

    id. Aul. 2, 4, 31:

    facite, fingite, invenite, efficite, quī detur tibi: Ego id agam, mihi quī ne detur,

    Ter. And. 2, 1, 34 sq. —
    C.
    Indef. (only with particles of emphasis and assurance; cf. Gr. pôs, and v. Fleck. Krit. Misc. p. 28; Lorenz ad Plaut. Most. 811; Brix ad Plaut. Capt. 550), in some way, somehow, surely (ante-class.); with hercle:

    hercle quī, ut tu praedicas, Cavendumst me aps te irato,

    Plaut. Ps. 1, 5, 58:

    hercle quī multo improbiores sunt, quam a primo credidi,

    id. Most. 3, 2, 139:

    hercle quī aequom postulabat senex,

    id. Stich. 4, 1, 53; id. Men. 2, 3, 74.—With edepol:

    edepol quī te de isto multi cupiunt nunc mentirier,

    Plaut. Mil. 3, 1, 184:

    edepol quī quom hanc magis contemplo, magis placet,

    id. Pers. 4, 4, 15; id. Am. 2, 2, 144.—With at (cf. atquī), and yet, but somehow: Gr. Non audio. Tr. At pol quī audies, Plaut. Rud. 4, 3, 9; id. Am. 2, 2, 73.— With quippe: horum tibi istic nihil eveniet, quippe quī ubi quod subripias nihil est, Plaut. Aul. 2, 5, 22:

    ea nimiast ratio, quippe quī certo scio, etc.,

    id. Truc. 1, 1, 49:

    quippe quī Magnarum saepe id remedium aegritudinumst,

    Ter. Heaut. 3, 2, 27.—With ut:

    an id est sapere, ut quī beneficium a benevolente repudies?

    Plaut. Trin. 3, 2, 11:

    et eum morbum mi esse, ut quī med opus sit insputarier?

    id. Capt. 3, 4, 21; id. Bacch. 2, 3, 49.

    Lewis & Short latin dictionary > qui

См. также в других словарях:

  • Love Their Country — Love Their Country …   Википедия

  • Love Their Country — Infobox Album | Name = Love Their Country Type = Cover album Artist = Me First and the Gimme Gimmes Released = October 17, 2006 Recorded = April 3, 2006 – ??? Genre = Punk rock Length = 25:28 Label = Fat Wreck Chords Producer = Alex Newport… …   Wikipedia

  • Country Musume Mega Best — Album par Country Musume Sortie 10 décembre 2008 Enregistrement Japon …   Wikipédia en Français

  • Country Boy (Alan Jackson song) — Country Boy Single by Alan Jackson from the album Good Time Released …   Wikipedia

  • Country Musume Daizenshū 2 — Album par Country Musume Sortie 23 août 2006 Enregistrement Japon …   Wikipédia en Français

  • Country Sunshine (Dottie West album) — Country Sunshine Studio album by Dottie West Released 1973 Recorded 1973 …   Wikipedia

  • Country Boy (You Got Your Feet in L.A.) — Single by Glen Campbell from the album Rhinestone Cowboy …   Wikipedia

  • Country-Musik 1997 — Inhaltsverzeichnis 1 Events 2 Top Hits des Jahres 2.1 Nummer 1 Hits 2.2 Weitere Hits 3 Alben (A …   Deutsch Wikipedia

  • Country Sunshine (album) — Infobox Album Name = Country Sunshine Type = Album Artist = Dottie West Released = 1973 Recorded = 1973 Genre = Country, Nashville Sound Length = Label = RCA Records Producer = Reviews = Last album = If It s All Right With You/Just What I ve Been …   Wikipedia

  • Love Games (Belle and the Devotions song) — Infobox ESC entry artist = Kit Rolfe, Laura James and Linda Sofield song = flagicon|United Kingdom Love Games country = United Kingdom year = 1984 as = Belle and the Devotions with = language = English languages = composer = Paul Curtis and… …   Wikipedia

  • love — [[t]lʌ̱v[/t]] ♦ loves, loving, loved 1) VERB If you love someone, you feel romantically or sexually attracted to them, and they are very important to you. [V n] Oh, Amy, I love you... [V n] We love each other. We want to spend our lives together …   English dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»